Ὁ Ἅγιος Μάρτυς Τιμόλαος καταγόταν ἀπὸ τὸν Πόντο. Μαρτύρησε περὶ τὸ 305 μ.Χ. στὴν Καισάρεια τῆς Παλαιστίνης μαζὶ μὲ ἄλλους ἑπτὰ Χριστιανούς. Στὰ Μηναῖα καὶ στὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Σωφρονίου Εὐστρατιάδου ἀναφέρονται ὡς Μάρτυρες ὀκτῶ ἐν Καισαρείᾳ, ποὺ ἑορτάζουν σήμερα, χωρὶς νὰ σημειώνεται τὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Τιμολάου. Σὲ ἄλλα Μηνολόγια ἀναφέρονται τριάντα πέντε Μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι μαρτύρησαν ἐπὶ αὐτοκράτορα Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου (360 – 363 μ.Χ.), ἐνῷ σὲ ἄλλα Μαρτυρολόγια ἀναφέρονται πενήντα Μάρτυρες. Ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τιμοῦσε ἀρχικὰ τὴν μνήμη τους στὶς 15 Μαρτίου.
Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ Μάρτυρες, ὅταν ἀπεστάλη ἀπόφαση ἀπὸ τὸν ἀσεβὴ καὶ παράνομο βασιλέα Ἰουλιανὸ (361 – 363 μ.Χ.), ποὺ διέταζε τοὺς πιστοὺς νὰ ἀρνηθοῦν τὸν Χριστὸ καὶ νὰ προσκυνοῦν τοὺς θεοὺς τῶν Ἐθνικῶν, ὄχι μόνο δὲν ὑπάκουσαν νὰ κάνουν αὐτό, ἀλλὰ καὶ μὲ μεγάλο θάρρος περιέρχονταν ὅλη τὴν πόλη καὶ ἔλεγαν μὲ μεγάλη φωνή: «Νὰ τιμᾶτε καὶ νὰ λατρεύετε τὸν Χριστὸ ὡς τὸν μόνο ἀληθινὸ Θεό. Καὶ οἱ θεοὶ ποὺ δὲν δημιούργησαν τὸν οὐρανὸ καὶ τὴν γῆ, ἂς καταστραφοῦν μαζὶ μὲ ὅσους τοὺς λατρεύουν». Ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς ἐνέργειάς τους συνελήφθησαν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες καὶ παραδόθηκαν στὴν φυλακή. Κατηγορούμενοι ἀπὸ τὸν Ἰουλιανὸ καὶ μὲ διαταγὴ ἐκείνου πρόθυμα ἀποδέχθηκαν τὸ μαρτύριο. Ἀποκεφαλίσθηκαν, ἀνεβαίνοντας πρὸς τὸν Χριστό, τὸν Ὁποῖο εἶχαν ποθήσει ἀπὸ τὴν βρεφική τους ἡλικία καὶ χωρὶς νὰ Τὸν ἀρνηθοῦν ἔλαβαν βραβεῖο ἀθανασίας.