Ἡ Κυπριακὴ Ἐκκλησία διατήρησε τὴ λυχνία τῆς Πατρίδος καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας σταθερὰ ἀκοίμητη καὶ σὲ χρόνους κατὰ τοὺς ὁποίους χωρίς τὴν Ἐκκλησία ἡ λυχνία θὰ εἶχε πρὸ πολλοῦ σβεσθεῖ.
Μέσα ἀπὸ τὸ φωτόλαμπρο νέφος τῶν δαδοφόρων ἡρωικῶν ἀθλητῶν τῆς Κυπριακῆς Ἐκκλησίας, ὁλόφωτες προβάλλουν οἱ μορφὲς τῶν ἁγίων δεκατριῶν Μοναχῶν καὶ Ὁμολογητῶν τῆς ἱερὰς μονῆς Παναγίας Καντάρας.
Οἱ Ἅγιοι αὐτοὶ Ὁσιομάρτυρες ἔζησαν τὸ 13ο αἰώνα μ.Χ., κατὰ τοὺς χρόνους ποὺ ἡ νῆσος τῆς Κύπρου εὐρισκόταν κάτω ἀπὸ τὴν φράγκικη κυριαρχία. Οἱ κατακτητὲς ἔκαναν τὸ πᾶν, γιὰ νὰ ὑποτάξουν τὴν Ἐκκλησία στὴν ἐξουσία τοῦ Πάπα. Ἡ προσπάθειά τους ἂρχισε ἀπὸ τὸ 1220. Σὲ ἕνα συνέδριο, ποὺ ἔγινε στὴν πόλη τῆς Λεμεσοῦ καὶ στὸ ὁποῖο ἔλαβαν μέρος ἀντιπρόσωποι τοῦ κλήρου τῶν Λατίνων καὶ τῆς ἄρχουσας τάξεως, ἀποφασίσθηκε νὰ ἐπιβληθοῦν καταπιεστικὰ μέτρα γιὰ τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἐπικράτηση τῆς Λατινικῆς Ἐκκλησίας. Μπροστὰ στὰ μέτρα αὐτὰ ἡ στάση τοῦ Ὀρθοδόξου κλήρου καὶ τῶν μοναχῶν ὑπῆρξε πραγματικὰ ὑπέροχη καὶ ἀξιοθαύμαστη.
Περὶ τὸ 1228 οἱ ἀσκητὲς Ἰωάννης καὶ Κόνων, ποὺ ἐγκαταβιοῦσαν σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ μοναστήρια τοῦ Καλοῦ Ὄρους τῆς Σίδης (Ἀλλαγιᾶς) τῆς Μικρασιατικῆς Παμφυλίας καὶ ποὺ διακρίνονταν γιὰ τὴν εὐσέβειά τους, ἄφησαν τὸ μοναστήρι τους καὶ ἦλθαν στὴν Κύπρο. Στὴν ἀρχὴ πῆγαν στὴ μονὴ Μαχαιρᾶ. Ἀργότερα ἀποσύρθηκαν ἀπὸ ἐκεῖ μαζὶ μὲ ἕναν ἄλλο ἀσκητὴ, τὸν Θωμᾶ, στὴν ἱερὰ μονὴ τοῦ Χρυσοστόμου. Μὰ καὶ ἐδῶ δὲν εὐρῆκαν ἀνάπαυση. Ἔτσι ἐγκαταστάθηκαν στὸ ἀπόμερο μοναστήρι τῆς Παναγίας τῆς Καντάρας καὶ ἄρχισαν τὴν ἄσκησή τους.
Ἡ εὐλάβεια τῶν ἀσκητῶν μαζὶ μὲ τὴν ἐκκλησιαστικὴ τους δραστηριότητα, τὴ φιλανθρωπία καὶ τὴν ἀγάπη γιὰ τοὺς πάσχοντες ἀδελφούς, ἔκαμαν ὥστε σὲ λίγο καιρὸ νὰ προστεθοῦν καὶ ἂλλοι μοναχοὶ στὴν ἀσκητική τους παλαίστρα. Ἡ φήμη τῆς εὐλάβειας καὶ τῆς ἀρετῆς τῶν ταπεινῶν Ὁσίων ἔφθασε καὶ στὰ αὐτιὰ τῶν Λατίνων. Στὸ ἄκουσμα τῆς φήμης αὐτῆς ὁ φθόνος ἄναψε στὴν καρδιὰ τῶν Λατίνων. Ὁ Φράγκος Ἀρχιεπίσκοπος Εὐστόργιος, ποὺ ἔμενε στὴν Λευκωσία, ἀμέσως κάλεσε κοντά του τὸν ἱεροκήρυκά του Ἀνδρέα καὶ τὸν διέταξε νὰ πάρει τὸ βοηθό του, κάποιον Ἡλίερμο, γιὰ νὰ πᾶνε στὸ μοναστήρι τῆς Καντάρας. Ἔπρεπε οἱ ἴδιοι νὰ δοῦν καὶ νὰ πιστοποιήσουν τὰ λεγόμενα, μὰ καὶ νὰ παρασύρουν τοὺς Ὁσίους στὸ δικό τους δόγμα. Ὅμως αὐτὸ δὲν ἦταν δυνατόν. Οἱ ἀντιπρόσωποι τοῦ Εὐστοργίου ἔφυγαν ἀπὸ τὴ μονὴ ἄπρακτοι καὶ προσβεβλημένοι.
Οἱ πατέρες τῆς Καντάρας κλήθηκαν νὰ λογοδοτήσουν στὸν Λατίνο Ἀρχιερέα στὴ Λευκωσία. Ἔτσι καὶ ἔγινε. Οἱ Ὅσιοι, ἐνώπιον τοῦ Εὐστοργίου, ἔμειναν ἀμετάθετοι στὴν Ὀρθόδοξη πίστη καὶ ὑπερασπίσθηκαν τὴν Ὀρθόδοξη διδασκαλία. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ συλληφθοῦν, νὰ μαστιγωθοῦν καὶ νὰ ριχθοῦν στὴ φυλακή, ὅπου παρέμειναν ἔγκλειστοι ἐπὶ τρία χρόνια. Στὶς 5 Ἀπριλίου τοῦ 1231 οἱ ἀβάσταχτες κακουχίες προκάλεσαν τὸ θάνατο τοῦ Ὁσιομάρτυρος Θεογνώστου. Οἱ Λατίνοι πῆραν τὸ τίμιο λείψανο, τὸ ἔσυραν στοὺς δρόμους τῆς Λευκωσίας καὶ στὴ συνέχεια τὸ ἔριξαν στὴ φωτιὰ καὶ τὸ ἔκαψαν.
Ὁ Φράγκος Ἀρχιεπίσκοπος, ὄντας ὑποχρεωμένος νὰ ἀπουσιάσει ἀπὸ τὴν Κύπρο, ἔγραψε στὸν Πάπα τῆς Ρώμης Γρηγόριο Θ’ (1227 – 1241) καὶ ζήτησε ὁδηγίες τὶ νὰ κάνει μὲ τοὺς μοναχοὺς τῆς μονῆς Καντάρας. Καὶ αὐτὸς συμβούλεψε νὰ κληθοῦν γιὰ τρίτη φορὰ οἱ μοναχοὶ καὶ νὰ ἐρωτηθοῦν τὶ πιστεύουν. Ἐὰν ἐπιμένουν στὴ γνώμη τους, τότε νὰ τιμωρηθοῦν ὡς αἱρετικοί.
Ὕστερα ἀπὸ τὴν ὑπόδειξη αὐτή, ὁ Εὐστόργιος ἀνέθεσε τὴν ὑπόθεση τῶν Ὁσίων Πατέρων στὸν ἀντιπρόσωπό του Ἀνδρέα. Οἱ Ἅγιοι ὁμολόγησαν καὶ πάλι τὴν Ὀρθόδοξη πίστη τους καὶ διεκήρυξαν τὸ Συνοδικὸν τῆς Ζ’ Ἁγίας καὶ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τὸ ὁποῖο ἀναγιγνώσκεται τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἔτσι κάηκαν, κατόπιν πολλῶν βασανιστηρίων, «ράβδοις ἀνηλεῶς τυπτόμενοι καὶ τὴν σάρκα κατατεμνόμενοι», ὅπως λέγει ἀνώνυμος χρονογράφος, ἀπὸ τοὺς Φράγκους, τὸ 1231, ἐπειδὴ ἐνέμεναν μὲ πνευματικὴ ἀνδρεία τὴν Ὀρθόδοξη πίστη, ἀρνούμενοι τὶς καινοτομίες τῶν Λατίνων.
|