Ὁ Ὅσιος Νεόφυτος ἔζησε τὸν 12ο αἰώνα μ.Χ. Γεννήθηκε στὴν κωμόπολη Λεύκαρα τῆς Κύπρου τὸ 1134 καὶ σὲ νεαρὴ ἡλικία, παρὰ τὴν θέληση τῶν γονέων του, Ἀθανασίου καὶ Εὐδοξίας, ἀκολούθησε τὸν μοναχικὸ βίο, φλεγόμενος ἀπὸ θεῖο ζῆλο. Κατέφυγε κατ’ ἀρχὰς στὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου, στὸ ὄρος Κουτσοβέντη, ὅπου ζήτησε νὰ μείνει καὶ νὰ ἀσκητέψει. Μετὰ ἀπὸ πέντε χρόνια στὸ διακόνημα τῆς καλλιέργειας τῶν ἀμπελώνων τῆς μονῆς, στὴ θέση «Γούπαις», μὲ τὴν εὐλογία τοῦ ἡγουμένου, ἐπισκέπτεται γιὰ προσκύνημα τοὺς Ἁγίους Τόπους. Ἐκεῖ παρέμεινε γιὰ σύντομο χρονικὸ διάστημα καὶ ὅταν ἐπέστρεψε πάλι στὴν Κύπρο, μόνασε στὴ μονὴ τοῦ Χρυσοστόμου (1152 – 1158 μ.Χ.). Ζήτησε ἀπὸ τὸν ἡγούμενο τῆς μονῆς νὰ τοῦ ἐπιτρέψει νὰ γίνει ἐρημίτης, χωρὶς ὅμως ἐπιτυχία. Ἡ ἄρνηση τοῦ ἡγουμένου, ὁδηγεῖ τὸν Ὅσιο νὰ ἐγκαταλείψει τὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, γιὰ νὰ πάει στὸ ὄρος Λάτρος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ποὺ ἦταν μεγάλο μοναστικὸ κέντρο. Γι’ αὐτὸ τὸν σκοπὸ πῆγε στὴν Πάφο μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ βρεῖ πλοῖο ποὺ νὰ τὸν μεταφέρει ἐκεῖ. Στὸ ναύσταθμο ὅμως τῆς Πάφου συνελήφθη ὡς φυγὰς καὶ φυλακίσθηκε. Ὅταν, μὲ τὴν μεσιτεία εὐσεβῶν ἀνθρώπων, ἀποφυλακίζεται τὴν ἑπόμενη ἡμέρα, ἀναζητᾶ ἐρημητήριο στὰ ἐνδότερα τῆς Μεγαλονήσου.
Τὸν Σεπτέμβριο τοῦ ἔτους 1159, ἐπέλεξε νὰ λαξεύσει τὴν ἐγκλείστρα του, στὴν Πάφο, γνωρίζοντας ὅτι «οὐδὲν πλέον τούτου καθέξει, κἂν καὶ τοῦ ὅλου κόσμου φθάση κρατῆσαι». Ὁ Ὅσιος παρέμεινε κλεισμένος μέσα στὴν ἐγκλείστρα του ἐπὶ σάραντα ὁλόκληρα χρόνια. Ἐκεῖ μορφώθηκε κατὰ τὴν θεία καὶ ἀνθρώπινη σοφία καὶ μυήθηκε στὰ μυστικά της πνευματικῆς ἀσκήσεως. Αὐτὴ τὴν ἐμπειρία τὴ διαφύλαξε μὲ πολὺ προσοχὴ σὲ ὅλη του τὴ ζωὴ καὶ μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ τὴν αὔξησε καὶ τὴν ἐφάρμοσε ἀπόλυτα. Ἡ φήμη του διαδόθηκε εὐρύτατα καὶ πλῆθος Χριστιανῶν συνέρεε, γιὰ νὰ λάβει τὴν εὐχὴ καὶ τὴν εὐλογία του.
Γιὰ νὰ ἀποφύγει τὸν κόσμο λάξευσε μέσα στὰ βράχια νέα ἐγκλείστρα καὶ ἐπικοινωνοῦσε μὲ τὸν κόσμο μόνο κάθε Κυριακή. Σὲ αὐτὴ τὴν ἀπόφασή του συνετέλεσε καὶ ἡ χειροτονία του σὲ πρεσβύτερο, τὸ ἔτος 1170, ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Πάφου Βασίλειο Κίνναμο καὶ ἡ σύσταση τῆς πρώτης ἀδελφότητας πρὸς τὸ τέλος τοῦ ἔτους 1170 ἢ στὶς ἀρχὲς τοῦ 1171. Ἡ ὕπαρξη πλέον μοναχῶν διευκόλυνε τὸν Ἅγιο νὰ ἐντείνει τὸν ἐγκλεισμό, καθόσον οἱ ὑποτακτικοί του θὰ ἀναλάμβαναν τὶς ποικίλες ἀξωτερικὲς ἐργασίες τῆς μονῆς. Ὅμως ὁ Ἅγιος δὲν ἦταν διδάσκαλος μόνο τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, ἀλλὰ ἦταν διδάσκαλος κυρίως τῶν ὑποτακτικῶν του μὲ τὸν βίο καὶ τὸ παράδειγμά του.
Ἐν τῷ μεταξὺ εἶχαν συμβεῖ διάφορα δραματικὰ γεγονότα στὴν Κύπρο, τὰ ὁποία τὴν ἀπέκοψαν ἀπὸ τὸ Βυζάντιο καὶ ἔφερε τὴν δυστυχία στὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν λαό. Ἡ φτώχεια καὶ ἡ δυστυχία τοῦ λαοῦ ὁδήγησε πολλοὺς νὰ ζητήσουν τροφὴ στὰ μοναστήρια, ἕνα ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἦταν καὶ ἡ ἐγκλείστρα τοῦ Ὁσίου Νεοφύτου.
Ἡ πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως στὰ χέρια τῶν Φράγκων τὸν Ἀπρίλιο τοῦ ἔτους 1204, ἦταν ἕνα συνταρακτικὸ γεγονὸς καὶ γιὰ τὸν Ὅσιο Νεόφυτο. Θεωρεῖ τὴν ἅλωση τῆς Πόλεως, τῆς προστάτιδος τῶν Ὀρθοδόξων, «ἀποκαλυπτικό» γεγονὸς καὶ γι’ αὐτὸ ἐπιχειρεῖ τὴν ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως, καταβάλλοντας προσπάθεια νὰ ἐξηγήσει γιατί κυριάρχησαν οἱ δυνάμεις τοῦ ἀντίχριστου σὲ βάρος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Ὅσιος κοιμήθηκε σὲ βαθύτατο γῆρας στὶς 12 Ἀπριλίου. Ὁ ἴδιος ἐνταφιάσθηκε στὸν τάφο ποὺ εἶχε ἑτοιμάσει ὁ ἴδιος, σὲ ξύλινο φέρετρο ἀπὸ ξύλο πεύκου, κέδρου καὶ κυπαρίσσου τὸ ὁποῖο εἶχε κατασκευάσει, ὅταν ζοῦσε. Τὸ ἱερὸ λείψανό του φυλάσσεται μέχρι σήμερα στὴν ὁμώνυμη μονὴ τῆς Πάφου, στὴν Κύπρο, ποὺ εἶναι ἀφιερωμένη στὴ μνήμη του.
Αὐτὴ τὴν ἡμέρα ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει καὶ τὴν ἀνάμνηση τῆς Θεοσημείας, δηλαδὴ τῆς θαυματουργικῆς διασώσεως τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου κατὰ τὴν πτώση αὐτοῦ ἀπὸ τὴν ἐγκλείστρα του, ὅπου ἀσκήτευε.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Βίον ἔγκλειστον, ἐπιποθήσας, σκεῦος τίμιον, τῆς ἐγκρατείας, ἀνεδείχθης θεοφόρε Νεόφυτε· τῶν ἀρετῶν γὰρ τῇ πράξει κοσμούμενος, ἔργῳ καὶ λόγῳ ἐκφαίνεις τὰ κρείττονα. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθε ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Σαυτὸν ἐγκλείσας οὐρανίῳ σου φρονήματι
Τῆς ἀπαθείας ἀνεδείχθης θεῖον ὄργανον
Καὶ θεράπων ἐνθεώτατος τῆς Τριάδος.
Ἧς τῷ θρόνῳ παριστάμενος ἱκέτευε
Πάσης βλάβης καὶ ἀνάγκης ἡᾶς ῥύεσθαι
Τοὺς βοῶντάς σοι, χαίροις Πάτερ Νεόφυτε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίρει ἐν σοὶ Κύπρος ἡ σὴ πατρίς, ἐξαιρέτως Πάτερ, ἡ Ἐγκλείστρα σου ἡ σεπτή, ἔνθα τοὺς μεγίστους, διήνυσας ἀγῶνας, ἣν φρούρει ἀοράτως, σοφὲ Νεόφυτε.
|