Ἡ Ἁγία Μάρτυς Τρύφαινα καταγόταν ἀπὸ τὴν Κύζικο τοῦ Ἑλλησπόντου. Ὁ πατέρας της ὀνομαζόταν Ἀναστάσιος καὶ ἦταν συγκλητικός. Ἡ μητέρα της, Σωκρατία, ἦταν Χριστιανή.

Κατὰ τὴν διάρκεια κάποιας τελετὴς πρὸς τιμὴν τοῦ θεοῦ Διονύσου ἐνέπαιξε τοὺς εἰδωλολάτρες γιὰ τὰ τελούμενα καὶ δίδασκε τὴν ἐπιστροφὴ ἀπὸ τὴν πλάνη στὴν ἀληθινὴ πίστη. Μόλις ἄκουσε αὐτὰ ὁ ἡγεμόνας Καισάριος, ἐξοργίσθηκε καὶ διέταξε νὰ συλλάβουν τὴν Ἁγία.

Ἡ διαταγὴ ἐκτελέσθηκε καὶ ἄρχισαν τὰ βασανιστήρια. Πρῶτα τὴν ἔριξαν σὲ πυρακτωμένο καμίνι, ἡ Ἁγία ὅμως διασώθηκε κατὰ θαυμαστὸ τρόπο καὶ στὴν συνέχεια τὴν κρέμασαν ψηλὰ καὶ τὴν ἄφησαν νὰ πέσει πάνω σὲ σιδερένια καρφιά. Κατόπιν τὴν ἔριξαν σὲ πεινασμένα θηρία. Ἕνας ἄγριος ταῦρος ὅρμησε καὶ διαμέλισε τὸ σῶμα αὐτῆς. Ἔτσι ἡ Ἁγία ἔλαβε τὸ ἔνδοξο στέφανο τοῦ μαρτυρίου.
Λένε ὅτι στὸν τόπο ποὺ χύθηκε τὸ αἷμα της, ἀνέβλυσε μία πηγὴ μὲ καθαρὸ νερό. Ἀπὸ τὸ νερὸ αὐτὸ ἔπαιρναν καὶ ἔπιναν οἱ γυναῖκες ποὺ μετὰ τὸν τοκετό τους δὲν εἶχαν γάλα. Ἔτσι, ἀμέσως, ὁ ὀργανισμός τους δημιουργοῦσε τὸ γάλα ποὺ χρειάζονταν, γιὰ νὰ θρέψουν τὰ νεογέννητα παιδιά τους.