Ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς Σάββας ἐγεννήθηκε στὰ Στάγειρα περὶ τὰ τέλη τοῦ 18^ου αἰῶνος μ.Χ. Ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸ μοναχικὸ βίο καταφεύγει στὴ μονὴ Κωνσταμονίτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου ἀσκεῖται ὡς μοναχός. Ἡ μετάβασή του σὲ αὐτὴ τὴ μονὴ δικαιολογεῖται ἀπὸ τὴ σχέση ποὺ εἶχε μὲ τὰ Στάγειρα καὶ γενικὰ μὲ τὴ Χαλκιδική.

Στὴ μονὴ αὐτή, ποὺ τιμᾶται πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Πρωτομάρτυρος καὶ Ἀρχιδιακόνου Στεφάνου, ἀφιέρωσε τὸ βίο του ὁ Ἅγιος Σάββας καὶ προέκοπτε στὴν ἀρετὴ καὶ τὴν εὐσέβεια, προετοιμαζόμενος ἔτσι νὰ λάβει καὶ τὸ στεφάνι τοῦ μαρτυρίου.

Ὁ Ἅγιος Σάββας ἐζοῦσε, κατὰ τὴν ἐπανάσταση τῆς Χαλκιδικῆς, τὸ 1821, ὅταν ἐκλήθηκε νὰ ἀκολουθήσει τὴν ὁδὸ τοῦ μαρτυρίου. Μοναδικὴ πηγὴ τοῦ μαρτυρίου εἶναι ὁ μοναχὸς Δοσίθεος, ὁ Λέσβιος Κωνσταμονίτης, ὁ ὁποῖος περιγράφει τὸ μαρτύριο πέντε Ὁσιομαρτύρων ἐκ τῆς Μονῆς Κωνσταμονίτου, ὑπὸ τὸν τίτλο «Νέον ὑπόμνημα τῶν νεοφανῶν Ἱερομαρτύρων καὶ Ὁσιομαρτύρων, τῶν ἐν λαμψάντων ἁγιορειτῶν ὁσίων Πατέρων, κατὰ τὴν ἐπανάστασιν τῆς Ἑλλάδος ὑπὸ τῶν Ὀθωμανῶν θανατωθέντων».

Ἂς δοῦμε πῶς περιγράφει ὁ Δοσίθεος τὸ μαρτυρικὸ τέλος τοῦ Ἁγίου Σάββα: «Τώρα δὲ ἀδελφοί, ἂς ἔλθωμεν εἰς τὸν ἁπλοῦν Σάββαν τὸν Σταγειρίτην, ὅστις προεγνώρισε καὶ αὐτὸς μακάριος τοῦ θανάτου του τὸν τρόπον, διότι ἀναχωρώντας ἀπὸ τὸ Κοινόβιον, ὅταν ἐστάλθη ἔξω εἰς τὴν Ἱερισσὸν ἀπὸ τοὺς Πατέρας, εἶπεν εἰς ἕνα ἀδελφὸν τοῦ κοινοβίου φίλον του τὸ μέλλον γενέσθαι.

Εἶδε, λέγω ἐν ὁράματι τὴ νύκτα, ὅτι διώκοντές τον οἱ ἐχθροὶ τὸν ἐθανάτωσαν. Καὶ οὕτως ἐφάνη εἰς τὸν μακάριον, ὅτι ἡ ψυχή του ἐπέταξεν εἰς τοὺς οὐρανούς, τὸ δὲ σῶμά του εἰς τὴν γῆν. Καὶ ἀλήθευσεν ἡ πρόγνωσις καὶ ἡ πρόρρησις αὕτη μετὰ τοῦ ὁράματος. Διότι ἀπερνώντας ἐκεῖθεν ἀπὸ τὴν τοῦ Ζωγράφου σεβάσμιαν Μονήν, ἐθανατώθη ἀπὸ τοὺς ἀσεβεῖς ὁ μακάριος, ὁμοῦ μὲ ἄλλον ἕνα κοσμικόν, δοῦλον καὶ αὐτὸν τοῦ Μοναστηρίου, καὶ οἱ δύο ἦτον Σταγειρῖται. Καὶ οὕτως ἔγινεν ἡ μακαρία κοίμησις καὶ αὐτῶν».
Ἔτσι ἐμαρτύρησε ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς Σάββας καὶ ἔλαβε τὸν ἀμαράντινο στέφανο τῆς δόξας τοῦ Θεοῦ.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Τῶν Σταγείρων τὸν γόνον καὶ μονῆς ἐγκαλλώπισμα τοῦ Κωνσταμονίτου ἐν Ἄθω, τὸν τὴν βίβλον σφραγίσαντα αὐτοῦ τῆς πανοσίας βιοτῆς δι’ αἵματος ἰδίου μυστικώς, θεῖον Σάββαν, ἐγκωμίων ἀναφωνοῦντες ῥόδοις καταστέψωμεν. Δόξα τῷ σὲ κρατύναντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ σὲ μεσίτην κραταιὸν πιστοῖς δωρήσασθαι.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ Ὑπερμάχῳ.

Τοῦ Χριστοῦ ἀκολουθήσας θείοις ἴχνεσι καὶ σταυρὸν ἐπωμαΐδιον ἀράμενος τῆς ἀσκήσεως τὴν μάνδραν Κωνσταμονίτου ὡς κονίστραν τελειώσεως ἐπέλεξας, πρὶν ἢ λάβῃς τῆς ἀθλήσεως τὸν στέφανον ὅθεν κράζομεν Χαίροις, Σάββα μακάριε.

Μεγαλυνάριον

Λίμασιν ἐφοίνιξας τὴν στολὴν τῆς ψυχῆς σου, Σάββα, δι’ ἀσκήσεως, ἥνπερ πρίν, Σταγειρίτα μάκαρ, ἐν τῇ Κωνσταμονίτου μονῇ ἀρτίως πλείστοις πόνοις ἐλεύκανας.