Λίγα χιλιόμετρα ἔξω ἀπὸ τή Λευκάδα, σ’ ἕνα μαγευτικὸ τοπίο, πάνω σ’ ἕνα καταπράσινο λόφο, βρίσκεται κτισμένο τὸ μοναστῆρι τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης.

Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, στό μέρος αὐτὸ παλαιότερα ἤταν χτισμένος ὁ ναὸς τῆς θέας Ἀρτέμιδος, στον ὁποῖο ὁ μαθητὴς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου Ἠρωδίωνας, γονατιστός, προσευχήθηκε μὲ πιστὴ στο Θεὸ καὶ τὸ εἴδωλο τῆς Ἀρτέμιδας ἔπεσε κάτω καὶ ἔγινε θρύψαλα.

Στή θέση αὐτὴ οἱ χριστιανοὶ ἔχτισαν ἕνα μικρὸ ναὸ ἀφιερωμένο στην Παναγία. Τὸ 332 μ.Χ. ὁ τότε ἐπίσκοπος Λευκάδος Ἀγάθαρχος καὶ δύο πατέρες ἐγκαθίστανται στο ναό, τὸν ἐπεκτείνουν καὶ χτίζουν τὰ πρῶτα κελιὰ θέτοντας ἔτσι τις βάσεις τοῦ μοναχισμοῦ στο νησί. Μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια τὸ Μοναστῆρι καταστράφηκε ἀπὸ μεγάλη πυρκαγιά, ἀλλὰ οἱ χριστιανοὶ τῆς Λευκάδας τὸ ξανάχτισαν. Μάλιστα παραγγεῖλαν τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας στην Κωνσταντινούπολη (5ος μ.Χ. αἰῶνας), στον ἁγιογράφο Κάλλιστο, ποὺ ἤταν ἱερέας στην Ἁγία Σοφία. Ἐκεῖνος, ὕστερα ἀπὸ προσευχὴ καὶ νηστεία, ἄρχισε να ζωγραφίζει τὴν εἰκόνα. Τὸ σχέδιο τῆς μορφῆς τῆς Παναγίας ἀποκαλύφθηκε στον Κάλλιστο μὲ θαυμαστὸ τρόπο. Ὁ ἁγιογράφος βρῆκε ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν Παναγία σχεδιασμένη τὴν εἰκόνα («ἀχειροποίητος») καὶ ὁ ἴδιος μὲ ὄμορφα χρώματα τὴν τελείωσε. Ἀπὸ τὸ θαῦμα αὐτὸ ὀνομάστηκε ἡ εἰκόνα «Φανερωμένη».

Στα χρόνια πού ἀκολούθησαν τὸ νησὶ θὰ γνωρίσει πολλοὺς κατακτητὲς καὶ ἡ Μονὴ θὰ δεχθεῖ ἀλλεπάλληλα χτυπήματα καὶ καταστροφές. Τὸ 1734 μ.Χ καὶ ἐνῶ τὸ νησὶ εἶναι ὑπὸ Ἐνετικὴ κυριαρχία, χτίζεται ὁ κεντρικὸς ναὸς στή σημερινή του μορφή. Ὁ ἴδιος αὐτὸς ναὸς θὰ κάει ὁλοκληρωτικὰ τὸ 1886 μ.Χ. για να ἀρχίσει για μία ἀκόμη φορά ἡ ἀνακατασκευὴ καὶ ἀνακαίνισή του. Τὸ τέμπλο κατασκευασμένο τὸ 1887 μ.Χ. εἶναι ἔργο τοῦ Εὐστράτιου Προσαλέντη ἐνῶ οἱ εἰκόνες προστέθηκαν ἀργότερα, τὸ 1919 μ.Χ., καὶ φιλοτεχνήθηκαν ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς Χριστόδουλο καὶ Θωμά Ζωγράφο. Ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας που ὑπάρχει σήμερα εἶναι ἀντίγραφο τῆς θαυματουργῆς εἰκόνας, φιλοτεχνημένο ἀπὸ τὸν Ἱερομόναχο Βενιαμὶν Κοντράκη στο Ἅγιο Ὅρος τὸ 1887 μ.Χ.

Μεγαλυνάριον
Χαίροις ὁ χριστώνυμος ὁ λαός, τῆς νήσου Λευκάδος ἀσπαζόμενος εὐλαβῶς, τήν θείαν Εἰκόνα τῆς Πεφανερωμένης· ἀεί γάρ διασώζει ἡμᾶς ἡ ἄχραντος.

Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Ῥῦσαι ὀλεθρίου Κόρη σεισμοῦ, καί πάσης ἀνάγκης, καί κινδύνων ἐπαγωγῆς, ταύτην σου τήν νῆσον, Ἁγνή Φανερωμένη, τῇ θείᾳ σου Εἰκόνι ἀεί προσπίπτουσαν.