Ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς Γεράσιμος ὁ Μεγαλοχωρίτης σχετίσθηκε μέ τήν Εὔβοια, ἀφοῦ πέρασε ἀπό αὐτήν πρίν τήν ἀμετάκλητη ἀπόφασή του νά ὁμολογήσει μέχρι μαρτυρίου τήν πίστη του στό Χριστό, τήν ὁποία ὅλως τυχαίως ἀπαρνήθηκε στήν παιδική του ἡλικία.

Στό βίο πού συνέγραψε ὁ «γέροντας» καί συμπολίτης του ἐνάρετος ἱερομόναχος Κύριλλος Καστανοφύλλης, ὁ Ὁσιομάρτυς Γεράσιμος γεννήθηκε, τό 1787, στό Μέγα ἤ Μεγάλο Χωριό τοῦ Καρπενησίου ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς καί φιλόχριστους, ἀφοῦ ἔλαβε κατά τό βάπτισμά του τό ὄνομα Γεώργιος.

Σέ ἡλικία ἕνδεκα ἐτῶν μετέβη στήν Κωνσταντινούπολη, μέ τόν μεγαλύτερο ἀδελφό του Ἀθανάσιο, ὅπου προσλήφθηκε ὡς ὑπηρέτης ἀπό κάποιον ντόπιο παντοπώλη, ἔχοντας τό παντοπολεῖο του στήν ἄκρη τοῦ Κεράτιου Κόλπου, σέ θέση πού ἀνομάζεται στά Τούρκικα Ἴππ. Κάποιο τυχαῖο γεγονός κατά τήν ἐκπλήρωση τῶν ὑπηρετικῶν του καθηκόντων, συνετέλεσε ὥστε νά παραληφθεῖ ὁ μικρός Γεώργιος ἀπό κάποια Ὀθωμανή, σύζυγο Ὀθωμανοῦ μεγιστάνα. Μετά ἀπό δίμηνη παραμονή του στήν οἰκία τοῦ Τούρκου μεγιστάνα καί μετά ἀπό βία καί πολλές ὑποσχέσεις αὐτοῦ καί τῆς κυρίας του, τοῦ ἔκαναν περιτομή καί ἔτσι, ἀφοῦ ἀλλαξοπίστησε, προσῆλθε στόν Ἱσλαμισμό. Ἀφοῦ γιά ἕξι χρόνια παρέμεινε κοντά στούς Ὀθωμανούς κυρίους του, παραδόθηκε ἀπό τόν μεγιαστάνα σέ ἄλλον Ὀθωμανό. Αὐτός, ἐξ αἰτίας ἀποστολῆς πού τοῦ ἀνέθεσε ὁ Σουλτᾶνος, περιόδευσε στή Βουλγαρία, τή Βοσνία, τήν Πελαγωνία (Βιτώλια), τή Λάρισα καί τήν Εὔβοια καί ἐπέστρεψε μετά ἀπό αὐτά στήν Κωνσταντινούπολη. Κατά τήν περιοδεία αὐτή τόν συνόδευσε καί ὁ Γεώργιος.

Μετά ἀπό μικρό χρονικό διάστημα, συναισθάνθηκε τό μεγάλο ἁμάρτημα, δηλαδή τῆς ἀρνήσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, μετανόησε μέ πολλά δάκρυα, δραπέτευσε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη καί ἐπανῆλθε στή γενέτειρά του, ὅπου γιά μιά τριετία ἔζησε βίο νηστειῶν, ἀγρυπνιῶν καί θερμῶν δακρύων ἐξ αἰτίας τῆς συμφορᾶς στήν ὁποία ἔφθασε, ὅταν ἀρνήθηκε τήν πίστη του. Εἶχε μιά ἰδιαίτερη εὐλάβεια πρός τόνσυνονόματό του Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο, τόν ὁποῖο ἱκέτευε νά τόν ἀξιώσει ὥστε νά μαρτυρήσει καί ὁ ἴδιος γιά τό Χριστό. Παρά τίς ἀντιρρήσεις τῆς μητέρας του, ὁ Γεώργιος μετέβη, μέ κάποιον μοναχό Γεράσιμο ἀπό τή Μονή Προυσοῦ στήν Εὐρυτανία, στό Ἅγιον Ὄρος καί ἐγκαταβίωσε στή Σκήτη τῆς Μονῆς τοῦ Κουτλουμουσίου, στήν ὁποία τιμᾶται ὁ Ἅγιος Παντελεήμων. Ἐκεῖ ἔμεινε κάτω ἀπό τή μοναχική ὑποταγή τοῦ συμπολίτου του ἐνάρετου ἱερομονάχου Κυρίλλου Καστανοφύλλη, ἀπό τόν ὁποῖο ἐκάρη μοναχός τήν Β’ Κυριακή τῶν Νηστειῶν καί ὀνομάσθηκε Γεράσιμος. Μετά τήν κουρά του γιά τρία συνεχῆ χρόνια παρακαλοῦσε μέ δάκρυα τόν γέροντά του ἱερομόναχο Κύριλλο νά δώσει σέ αὐτόν τήν ἄδεια νά μεταβεῖ στήν Κωνσταντινούπολη, γιά νά ὑποστεῖ ἐκεῖ μαρτυρικό θάνατο, τόν ὁποῖο ποθοῦσε πολύ πρίν «καταφλεγόμενος τήν καρδίαν, καί κεντούμενος ἀνά πᾶσαν στιγμήν διά τήν ἄρνησιν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ… τυπτόμενος ὑπό τῆς συνειδήσεως», σύμφωνα μέ τό Βίο.

Ἀλλά ὁ γέροντάς του τόν ἐμπόδιζε, ἐπειδή φοβόταν μήπως ἐξ αἰτίας τῶν βασανιστηρίων τοῦ μαρτυρίου ἀρνηθει καί πάλι τό Χριστό, ὑπενθύμιζε δε καί σέ αὐτόν ὅτι καί ὁ μοναχικός βίος θεωρεῖται μαρτύριο ἀπό τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ὡς τέτοιο βραβεύεται ἀπό τό Θεό. Ἀφοῦ λοιπόν παρέμεινε στίς ἁγιορείτικες μονές τοῦ Κουτλουμουσίου, Δοχειαρίου καί Γρηγορίου, βρῆκε κατάλληλη πρόφαση, ἔλαβε ἄδεια ἀπό τόν γέροντά του ἱερομόναχο Κύριλλο, καί ἀντί τῆς μεταβάσεώς του στή γενέτειρά του, ἔφθασε στήν Κωνσταντινούπολη. Ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ, μετέβη στήν οἰκία τοῦ ἄλλοτε κυρίου του Ὀθωμανοῦ μεγιστάνα καί δήλωσε σέ αὐτόν ὅτι ἐξ αἰτίας τῆς μικρῆς του ἡλικίας, ἀπατήθηκε ἀπό αὐτόν καί τήν σύζυγό του, ἀρνήθηκε τήν πίστη του καί ὅτι ἦλθε νά μαρτυρήσει γιά τό Χριστό, γιατί «Χριστιανός ἐγεννήθη, Χριστιανός εἶναι καί Χριστιανός θα ἀποθάνει». Παρά τίς κολακεῖες καί τίς ἀπειλές, ὁ Γεράσιμος ἔμεινε ἀκλόνητος καί ἀμετακίνητος στήν πίστη του στό Χριστό. Ὑποβλήθηκε γιά δεκαπέντε μερόνυχτα σέ μυριάδες βασανισμούς καί χτυπήματα καί κακώσεις καί τέλος γονατισμένος βλέποντας προς τήν ἀνατολή, ἐφ’ ὅσον ἀπό τήν ἀνατολή προσῆλθε ὁ Κύριος, καί λέγοντας τό «Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ βασιλείᾳ σου» ἀποκεφαλίσθηκε σέ ἡλικία εἴκοσι πέντε ἐτῶν, στίς 3 Ἰουλίου 1812, ἡμέρα Τετάρτη, στόν τόπο κοντά στήν πλατεῖα τοῦ περιώνυμου ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας. Τό Τίμιο Λείψανο τοῦ Ὁσιομάρτυρος παραλήφθηκε ἀπό εὐσεβεῖς Χριστιανούς, μεταφέρθηκε στή νῆσο Πρώτη καί ἐνταφιάσθηκε  ἐντός τοῦ ναοῦ τῆς Μονῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Μετά τήν πάροδο τριῶν ἐτῶν ἔγινε ἡ ἀνακομιδή τῶν λειψάνων του ἀπό τόν γέροντά του ἱερομόναχο Κύριλλο Καστανοφύλλη, ὁ ὁποῖος τά μετακόμισε στή μονή Προυσοῦ τῆς Εὐρυτανίας.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Τοῦ Μεγάλου Χωρίου ἔνθεον βλάστημα, Εὐρυτανίας δὲ γέρας καὶ ἐγκαλλώπισμα, καταισχύνας τὸν ἐχθρὸν στερρᾷ ἀθλήσει σου, Ὁσιομάρτυς τοῦ Χριστοῦ, ἀνεδείχθης ἀληθῶς Γεράσιμε Ἀθλοφόρε. Διὸ μὴ παύσῃ πρεσβεύων, ὑπὲρ τῶν πίστει εὐφημούντων σε.

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.

Ὡς ἀστὴρ νεόφωτος τὴν Ἐκκλησίαν, καταυγάζεις Ἅγιε, ἀθλητικαῖς μαρμαρυγαῖς, Ὁσιομάρτυς Γεράσιμε, καταπαλαίσας ἐχθρὸν τὸν ἀλάστορα.

Μεγαλυνάριον

Ἤθλησας νομίμως ὑπὲρ Χριστοῦ, καὶ διπλῶν βραβείων, ἠξιώθης περιφανῶς· ἐντεῦθεν τὸ Μέγα, Χωρίον ἡ πατρίς σου, ἐν σοὶ Ὁσιομάρτυς, χαίρει Γεράσιμε.