Ὁ Ἅγιος θεόδωρος καταγόταν ἀπό τήν Ἔδεσσα τῆς Μεσοποταμίας καί γεννήθηκε ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς Χριστιανούς, τόν Συμεών καί τή Μαρία, ἤκμασε δέ γύρω στό πρῶτο ἥμισυ τοῦ 5^ου αἰῶνος μ.Χ. Ἀφοῦ ἔτυχε ἐπιμελοῦς μορφώσεως, κατέστη γνώστης τῆς φιλοσοφίας καί τῆς ρητορικῆς, διακρινόμενος γιά τήν μεγάλη του εὐσέβεια. Μετά τόν θάνατο τῶν γονέων του, σέ ἡλικία δέκα ὀκτώ χρονῶν, ἀφοῦ διεμοίρασε τό ἥμισυ τῆς κληρονομιᾶς του (τό ἄλλο ἥμισυ τό ἔλαβε ἡ ἀδελφή του) στούς φτωχούς, ἀναχώρησε γιά τά Ἱεροσόλυμα. Ἀπό ἐκεῖ, μετά τήν προσκύνηση τῶν Ἁγίων Τόπων, ἐπισκέφθηκε τά  ἀναχωρητήρια στήν Παλαιστίνη καί κατέληξε στήν Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σάββα, ὅπου μετά τήν κανονική δοκιμασία, ἐκάρη μοναχός.

Κατά τήν ὑπερδεκαετῆ παραμονή του στήν Λαύρα καί τήν ἄσκησή του σέ κάποια σκήτη, προήγαγε τίς θεολογικές του μελέτες καί ἐφάρμοσε μέ θαυμάσιο τρόπο τούς κανόνες τῆς ταπεινοφροσύνης, τῆς ἐγκράτειας καί τῆς ἀγάπης πρός τόν πλησίον, ἀφοῦ κατέστη ἕνας ἀπό τούς διασημότερους Ἁγιοσαββαΐτες μοναχούς. Ἡ φήμη του εἶχε διαδοθεῖ παντοῦ καί ἐξ αἰτίας αὐτοῦ, ὅταν ἐχήρευσε ἡ Ἐπισκοπή Ἐδέσσης, ἐξελέγη, παρά τήν ἄρνησή του, Ἐπίσκοπος αὐτῆς. Στή νέα θέση του διακρίθηκε γιά τούς ἀγῶνες του κατά τῶν Νεστοριανῶν, πού ἐφθασαν μέχρι δολοφονική ἀπόπειρα ἐναντίον του.

Ἀλλά καί ἡ ἀποστολική δράση του ὑπῆρξε πολύ ἐποικοδομητική  καί ὠφέλιμη. Μέ τίς φωτισμένες ὁμιλίες καί τά θαύματά του προσείλκυσε πολλούς εἰδωλολάτρες πρός τόν Χριστιανισμό καί τούς βάπτισε. Ὅταν προαισθάνθηκε τόν θάνατό του, ἀφοῦ προέτρεψε τούς κληρικούς καί λαϊκούς νά ζοῦν πάντοτε μέ πίστη καί ἀγάπη, ἀναχώρησε γιά τά Ἱεροσόλυμα καί ἀπό ἐκεῖ γιά τήν Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σάββα, ἀπό ὅπου εἶχε ἐκκινήσει, καί ἐκεῖ, μετά κάποιες ἑβδομάδες, κοιμήθηκε μέ εἰρήνη.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Δῶρον ἔνθεον, τῇ Ἐκκλησίᾳ, ὡς ἐπλήρωσας, ἐπαγγελίας, φερωνύμως ἀνεδείχθης Θεόδωρε· ἐν ἀρεταῖς γάρ κοσμήσας τόν βίον σου, ἱεραρχίας κανών ἐχρημάτισας. Πάτερ Ὅσιε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.

Ἡ σεπτή σου ἄσκησις, ἱερωσύνης τῷ φέγγει, ἱερῶς ἡγλάϊσται, τῇ θεϊκῇ προμηθείᾳ· σκεῦος γάρ, τοῦ Παρακλήτου γεγενημένος, ἔβλυσας, τῇ Ἐκκλησίᾳ ζωῆς τόν λόγον· διά τοῦτό σε τιμῶμεν, ὡς Ἱεράρχην, Χριστοῦ Θεόδωρε.

Μεγαλυνάριον.

Χαίροις ἡσυχίας μυσταγωγός, καί τῆς Ἐκκλησίας, Ἱεράρχης φωταγωγός· χαίροις τῆς Ἐδέσσης, ὁ μέγας πολιοῦχος, Θεόδωρε τρισμάκαρ, Πατέρων καύχημα.