Ἡ ἱερά μνήνη τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος Εὐφημίας τελεῖται στίς 16 Σεπτεμβρίου, ἐνῶ σήμερα ἑορτάζουμε τό θαῦμα πού ἐπιτέλεσε ἡ Ἁγία κατά την Δ’ Οἰκουμενική Σύνοδο, τό ἔτος 451 μ.Χ., δύο περίπου αἰῶνες μετά τήν κοίμησή της δίδοντας καί πάλι ὁμολογία πίστεως.

Ἡ Δ’ Οἰκουμενική Σύνοδος, ἡ ὁποία συγκλήθηκε στή Χαλκηδόνα, ἐπί βασιλέων Μαρκιανοῦ καί Πουλχερίας, καταδίκασε τήν αἵρεση τῶν Μονοφυσιτῶν καί τόν αἱρετικό Εὐτυχῆ, οἱ ὁποῖοι δίδασκαν ὅτι στόν Χριστό, μετά τήν ἕνωση τῶν δύο φύσεων, θείς καί ἀνθρώπινης, ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀπορροφήθηκε ἀπό τήν θεία φύση.

Οἱ 630 Ὅσιοι θεοφόροι Πατέρες, πού συγκρότησαν τήν Σύνοδο, ἐδογμάτισαν τήν πίστη τῆς Ἐκκλησίας, ὅτι ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός ἔχει δύο τέλειες φύσεις, θελήσεις καί ἐνέργειες, τήν θεία καί τήν ἀνθρώπινη, σέ μία ὑπόσταση. Εἶναι δέ ἑνωμένες οἱ δύο φύσεις «ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως, ἀναλλοιώτως καί ἀδιαιρέτως».

Κατά τήν Σύνοδο οἱ Ἅγιοι Πατέρες συνέταξαν Τόμο, ὁ ὁποῖος ἀποτύπωνε τήν ὀρθόδοξη πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Τό ἴδιο ἔκαναν καί οἱ αἱρετικοί Μονοφυσῖτες πού συνέταξαν τόμο, πού περιεῖχε τίς αἱρετικές δοξασίες καί πλάνες τους. Τότε ὁμόφωνα, γιά νά ἀρθεῖ ἡ διαφωνία, Ὀρθόδοξοι καί αἱρετικοί, τοποθέτησαν τόν τόμο μέ τούς Ὅρους τῆς Συνόδου, καθώς καί τόν τόμο τῶν αἱρετικῶν, στό ἱερό λείψανο τῆς Μεγαλομάρτυρος Εὐφημίας, πού φυλασσόταν τότε ἄφθαρτο στήν Χαλκηδόνα, καί στήν συνέχεια σφράγισαν τήν λάσρνακα καί προσευχήθηκαν. Ὅταν ἄνοιξαν τήν λάρνακα, ἀντίκρυσαν ἕνα πράγματι θαυμαστό θέαμα. Ἡ Ἁγία κρατοῦσε ἐπί τοῦ στήθους αὐτῆς τόν Τόμο τῶν Ὀρθοδόξων, ἐνῶ ὁ τόμος τῶν Μονοφυσιτῶν ἦταν ριγμένος στούς πόδες της.

Ἔτσι ἡ Μεγαλομάρτυς Εὐφημία, μέ τό ἐξαίσιο αὐτό θαῦμα, ἐπικύρωσε τόν Τόμο τῶν Πατέρων, πού καλῶς ἐδογμάτισαν, καί διεσάλπισε τό Χριστολογικό δόγμα περί τῶν δύο φύσεων τοῦ Κυρίου καταντροπιάζοντας τούς κακοδόξους.

Ἀπολυτίκιο. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Λίαν εὔφρανας, τούς Ὀρθοδόξους, καί κατῄσχυνας, τούς κακοδόξους, Εὐφημία Χριστοῦ καλλιπάρθενε· τῆς γάρ Τετάρτης Συνόδου ἐκύρωσας, ἅ οἱ Πατέρες καλῶς ἐδογμάτισαν. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον. Ἦχος β’.

Ἀγῶνας ἐν ἀθλήσει, ἀγῶνας ἐν τῇ πίστει κατεβάλου θερμῶς, ὑπέρ Χριστοῦ τοῦ Νυμφίου σου. Ἀλλά καί νῦν, ὡς τάς αἱρέσεις, καί ἐχθρῶν τό φρύαγμα, ἐν τοῖς ποσί τῶν βασιλέων ἡμῶν ὑποταγῆναι πρέσβευε, διά τῆς Θεοτόκου, ἡ ὑπό ἑξακοσίων τριάκοντα, θεοφόρων Πατέρων, τόν Ὅρον λαβοῦσα, καί φυλάττουσα πανεύφημε.

Μεγαλυνάριον.

Πίστιν βεβαιοῦσα τήν ἀληθῆ, δι’ ἥν Εὐφημία, σφαγιάζῃ ἀθλητικῶς, ἐν ἀγκάλαις φέρεις, τόν Τόμον τῶν Πατέρων, ποσί δέ ἀπορρίπτεις, τόν τῆς αἱρέσεως.